Fordun irsi

Henri Ford

Ford praktik və ucuz avtomobil istehsalını təşkil edərək, demək olar ki, dünyada bir çox insanın həyatını tamamilə dəyişdirdi. Ford tərəfindən avtomatik konveyer xəttinin yaradılması yalnız avtomobillərin kütləvi istehsalını mümkün etmədi, həm də ümumiyyətlə istehsalın inkişafına yeni bir istiqamət verdi. 

Henri Ford 30 iyul 1863-cü ildə Miçiqan ştatının Sprinqfild şəhərində anadan olub. Uilliam və Meri Fordun 6 övladının ən böyüyü idi. Ailəsi əkinçiliklə məşğul olan Henri kənd məktəbinə gedir, qalan vaxtını isə valideynlərinin təsərrüfatında keçirirdi. O, uşaqlıqdan texnologiyaya böyük maraq göstərirdi və elə həmin vaxtlardan onun dünyanın ən məşhur istehsalçılarından biri olmasının təməli qoyulmuşdu. 

Təcrübə

12 yaşlı Henri özü üçün boş vaxtını böyük həvəslə keçirdiyi kiçik emalatxana yaratmışdı və bir neçə il sonra elə burada ilk buxar mühərrikini inşa etmişdi. 1879-cu ildə Henri Detroyta köçür və orada köməkçi sürücü kimi çalışır. 3 il sonra isə Dirborna köçür və 5 ilini ilk mühərrikin inşasına və təmirinə həsr edir. O, bu müddət ərzində bəzən Detroyt zavodunu da ziyarət edirdi. 1888-ci ildə Henri Klara Brent ilə evlənir və qısa müddətdə ağac emalı zavodunun meneceri vəzifəsində çalışmağa başlayır. 1891-ci ildə Henri Edison Illuminating-də mühəndis kimi ilə düzəlir və iki il sonra eyni şirkətdə baş mühəndis olur. Eyni zamanda kifayət qədər boş vaxtının olması Henrinin daxili yanma mühərriki yaratmaq üçün daha çox çalışmasına imkan yaradır. 

ATV–kvadrosikl

Nəhayət Ford ilk daxili yanma mühərrikini yaradır və çox keçmir ki, bu mühərriki 4 təkərli velosipedə quraşdırmağa qərar verir. Beləliklə, 1896-cı ildə Fordun ilk nəqliyyat vasitəsi – ATV – yaranır. 

Şəxsi işi 

1899-cu ildə Edison Illuminating şirkətindən ayrıldıqdan sonra Ford Detroit Automobile adı altında şəxsi firmasını qurur. Firma 1 ildən sonra iflas etsə də, Ford bir neçə sürətli avtomobil istehsal edə bilmişdi.

Həmçinin, Ford özü avtomobil yarışlarında iştirak etmiş və 1901-ci ilin oktyabrında Amerika çempionu Aleksander Uintonu məğlub edə bilmişdi. 

Ford Motor Company

1903-cü ildə qurulan Ford Motor Company-nin həmtəsisçiləri Miçiqan əyalətindən Fordun rəhbərlik etdiyi, aktivləri 25,5% təşkil edən 12 iş adamı idi. Ford şirkətin baş mühəndisi və vitse-prezidenti vəzifəsini tuturdu. Avtomobil fabriki Detroytda köhnə mikroavtobus istehsalı zavodunun yenidən təchiz edilməsi nəticəsində yaradılmışdı. Şirkətin ilk avtomobili 23 iyul 1903-cü ildə satıldı. 1906-cı ildə isə Henri Ford şirkətin prezidenti və əsas sahibi oldu. 

1908-ci ildə Ford həyatının arzusunu reallaşdırır: bütün zamanların ən kütləvi və populyar avtomobillərindən birinə çevrilən etibarlı və ucuz “T” modeli istehsal olunur. “T” modeli şəxsi nəqliyyatı inkişaf etdirmək ideyası ilə yaradılmışdı. Bu avtomobili yalnız sürmək lazım idi, o, heç bir mürəkkəb baxım istəmirdi, hətta kənd yollarında da hərəkət edə bilərdi.

1919-cu ildə Ford və oğlu Edsel 105.568.858 dollara digər səhmdarlardan istehsal paylarını geri ala bilir və firmanın yeganə sahibi olurlar. Elə həmin il Edsel ölümünə qədər tutduğu (1943-cü il) şirkət prezidenti vəzifəsini miras alır. Oğlunun qəfil ölümündən sonra Ford yenidən şirkətə rəhbərlik etməli olmuşdu.

İstefa

1945-ci ilin sentyabrında Ford rəhbərliyi böyük nəvəsi II Henri Forda təhvil verir. 

1946-cı ildə avtomobil sənayesindəki fəaliyyətinə görə prestijli mükafata, daha sonra Amerika Neft İnstitutu cəmiyyəti tərəfindən “verdiyi töhfələrə görə” Qızıl Model mükafatına layiq görülmüşdü.

Dövrün sonu

Henri Ford 83 yaşında 7 aprel 1947-ci ildə Dibrondakı evində dünyasını dəyişdi. Beləliklə, fəal şəkildə inkişafını davam etdirən Ford Motor şirkətinin tarixində böyük bir dövr başa çatdı.

Ford emblemi

Ford Oval Embleminin 50-dən çox yaşı var və dünyanın ən tanınmış markalarından biridir. Prototipi Henri Ford tərəfindən qurulmuş törəmə şirkətinin ilk illərində yaratdığı loqotipdir.

1903 - İlk loqo

1903-cü ildə o zaman məşhur olan Art Nouveau üslubunda Ford loqosu yaradıldı. Loqo şirkətin ilk avtomobilinə əlavə edildi – bu “A” modeli idi.

1906 - Yeni stil

Ford şirkəti təkcə loqosunu dəyişdirmir, özü də daim dəyişir, inkişaf edirdi. 1906-cı ildə şirkət loqosunu "Flying" konsepti altında dəyişdirdi və irəli getmək üçün səy göstərdiyini vurğuladı. Bu loqo 1910-cu ilin sonuna qədər bütün Ford avtomobillərini bəzədi. “Ford” ticarət nişanı isə 1909-cu ildə ABŞ Patent İdarəsində qeydiyyata alınmışdı.

1907 - İlk oval loqo

Fordun oval loqosu 1907-ci ildə ilk ingilis şirkətinin nümayəndələri Perri, Torton və Şnayber sayəsində meydana çıxmışdı. Reklam kampaniyasının bir hissəsi olaraq, loqo ən yüksək standart möhürü və etibarlılıq, qənaət rəmzi kimi təqdim edildi.

1911 - Klassik Ford loqosu

İndi tanınan Ford loqosu 1911-ci ildə şirkətin onsuz da məşhur olan "Flying" loqosuna oval forma əlavə edilərək yaradıldı. “Ford” markası yalnız İngiltərədəki dilerlər tərəfindən istifadə edilirdi. Şirkət özü 20-ci əsrin sonunadək "Flying" loqotipini dəyişdirmədi.

1912 - Yeni forma

Ford loqosu yeni qanadlı üçbucaq formasını əldə etdi. Mavi və ya narıncı rənglərdə təqdim olunan bu loqo sürət, yüngüllük, etibarlılıq və zəriflik simvolu olmağı hədəfləyirdi.

1927 - Ford Oval Emblemi

1927-ci ildə buraxılan “A” modeli radiator panelində oval emblem daşıyan ilk avtomobili oldu. 1950-ci illərin sonunda Ford tərəfindən istehsal olunan avtomobillərin əksəriyyəti bu gün tanış olduğumuz tünd mavi loqo ilə istehsal olunurdu. Bu loqo Fordun rəsmi emblemi kimi tanınsa da, 1970-ci illərin ortalarına qədər bir daha avtomobillərdə istifadə olunmamışdı.

Yeni tarix

1976-cı ildən bəri mavi fonu və gümüş hərfləri ilə tanınan əfsanəvi oval emblem şirkətin bütün avtomobillərində istifadə olunmuşdu. Beləliklə, Ford məhsulları dünyanın hər bir yerində dərhal tanınacaqdı. 

2003

100-cü ildönümü ilə əlaqədar olaraq şirkət tanınmış loqonun dizaynını bir qədər dəyişdirməyə və köhnə loqotiplərin bəzi xüsusiyyətlərini əlavə etməyə qərar verdi. Dizayndakı kiçik dəyişikliklərə baxmayaraq, Ford-un məşhur mavi emblemi ən yüksək keyfiyyəti təmsil edən və ən çox tanınan ticarət nişanlarından biri olaraq qalır.

Kütləvi istehsalın inkişafı

1913-cü ildə Henri Ford meşədə fasiləsiz montaj xətti qurmağa başlayır və bu əsl sənaye inqilabı üçün ideal başlanğıc olaraq “T” modelinin istehsalında istifadə edilir. Fordun Miçiqan, Hayland Parkdakı (ABŞ) ilk zavodunda montaj xəttinin quraşdırılması dünyada kütləvi istehsalın inkişafı üçün başlanğıc nöqtəsi oldu.

Fikir

Başlanğıcda Ford sadə dizaynlı və aşağı qiymətli avtomobillərin kütləvi istehsalını nəzərdə tutmuşdu. O dövrdə bir çox insan avtomobil sahibi olmaq lüksünə sahib deyildi. Ford isə "bütün dünyanı dörd təkər üstünə çıxarmaq" istəyir, ona görə də əhalinin geniş təbəqəsi üçün əlçatan avtomobil yaratmağa çalışırdı.

İnkişaf

Ford öz müəssisələrində yeni iş sxemi yaratmaq üçün sələflərinin qazandığı təcrübədən istifadə etdi. Bunlardan biri də montaj prosesini mərhələlərə bölən Eli Rut idi. Təcrübə davam etdikcə və yeni metod hər gün daha da təkmilləşdikcə onlar yavaş-yavaş həqiqi kütləvi istehsala yaxınlaşırdılar.

Ford yüksək ödənişli mütəxəssislərin xərclərini azaltmaq üçün detalları standartlaşdırmışdı. Nəticədə hətta daha az ixtisaslaşmış mütəxəssislər də onlarla işləyə bilirdilər. Montaj konveyeri diqqətlə düşünülmüş və yerləşdirilmişdi, bu da montaj xəttinin işini mümkün qədər optimal hala gətirmişdi.

Hərəkətdə

İstehsal prosesi bir neçə əsas mərhələyə bölündü. Bunun sayəsində montaj prosesi 4 dəfə sürətləndi. Başlanğıcda hər bir tankın öz yayma xətti var idi, lakin tezliklə Ford bütün xətləri vahid dayanmayan konveyerə birləşdirmək üçün mühüm təşəbbüs göstərdi.

Konveyerin yığılması

Son məqsəd paylanmış fazları birləşdirərək tək bir konveyer yaratmaq idi ki, hazır maşın artıq bitmiş istehsal konveyerindən çıxsın. Əsas konveyerlə yanaşı, lazımi detallarla xam neftin vaxtında tədarükünü təmin edən əlavə yayma xətləri də mövcud idi.

Nəticələr

Dəqiqlik və sürət dünyada kütləvi istehsalın uğur qazanması üçün ilkin şərtlərə çevrildi. “T” modelinin istehsalı rekord həddə çatdı. Hər 10 saniyədən bir konveyerdən bitmiş maşın çıxırdı. Beləliklə, Ford öz məhsullarının qiymətlərini endirdi və minimum əmək haqqını ikiqatına çıxardı. Ford təkcə birinci sinif avtomobillər yaratmamışdı, o həm də öz gəlirlərini əhəmiyyətli dərəcədə artırmışdı.